Hành trình “tìm cha” qua tài liệu lưu trữ

9:15 26/11/2017

Trong hành trình đến nhiều nước nhằm tìm kiếm thông tin để viết truyện ký về cha – người từng mở ngôi trường tiểu học cho Hoa kiều tại Hải Phòng những năm 1930, sau khi tìm kiếm ở Lưu trữ Thượng Hải, Quảng Châu, Trạm Giang… (Trung Quốc), Paris, Marseille… (Pháp), ông Trần Gia Kỳ bất ngờ khi đến Trung tâm Lưu trữ quốc gia I.

Gặp ông Kỳ ở phòng đọc Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, ông vui vẻ chia sẻ: “Thật xúc động khi tìm thấy những thông tin về người cha của tôi. Những tư liệu này, giúp tôi nhớ lại và hiểu thêm cuộc đời cha tôi!”.

– Xin chào ông Kỳ, xin ông cho biết một số thông tin về cá nhân ông?

Tôi tên là Trần Gia Kỳ, năm nay 78 tuổi. Gia đình tôi gốc ở Quảng Châu, Trung Quốc, sinh sống tại Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX. Sau này gia đình di cư sang Mỹ, tôi làm kiến trúc sư và hiện đã nghỉ hưu, sinh sống tại New York.

Cha tôi tên là Trần Khánh Trù. Đầu những năm 1930, ông mở công xưởng làm gạch hoa ở Hải Phòng, lúc đó làm ăn khá tốt. Vào cuối những năm 1930 cha tôi lại bắt đầu làm vận chuyển xi măng từ Quang Châu Loan sang Hải Phòng. Đồng thời, cha tôi cũng làm hiệu trưởng của Trường Tiểu học Tong On – Trường của người Hoa tại Hải Phòng. Những năm 1940, cha tôi bị bệnh, sau đó về Quảng Châu và mấy năm sau qua đời tại đó.

– Ông đã tìm kiếm tư liệu về cha mình như thế nào?

Trong hai năm gần đây, để tìm những tài liệu về cha tôi, tôi đã đi khắp 10 thành phố, chủ yếu ở 3 quốc gia: Trung Quốc, Pháp và Việt Nam. Ở Trung Quốc, tôi đã đến Lưu trữ Thượng Hải, Quảng Châu, Trạm Giang… Ở Pháp, tôi đã đi Paris, Marseille… Ở Việt Nam, tôi chủ yếu tìm kiếm thông tin ở Hải Phòng và Hà Nội.

Ở Trung Quốc, tôi đã tìm được một số ảnh và các mẩu quảng cáo liên quan đến cha tôi và công xưởng của ông.

– Trong quá trình tìm về cội nguồn đó, ông đã gặp những thuận lợi và khó khăn gì?

Quá trình tìm kiếm tư liệu, tôi gặp khá nhiều thuận lợi, nhờ các cơ quan nghiên cứu, lưu trữ ở cả 3 nước tương đối cởi mở, nhiều tài liệu đã mở cửa cho độc giả. Còn các khó khăn chủ yếu là các tài liệu về cha tôi không tập trung. Ngoài ra, do tuổi tác, việc tìm những tài liệu đó rất mất thời gian.

– Bằng cách nào ông biết đến Trung tâm Lưu trữ quốc gia I?

Tôi biết thông tin nhờ cô Vương Thục Hội (người Trung Quốc, hiện là nghiên cứu sinh trường Đại học Sư phạm Hà Nội) giới thiệu.

– Ông xác định sẽ tìm tài liệu gì ở Trung tâm Lưu trữ quốc gia I?

Chủ yếu tôi muốn tìm tên của cha tôi, công xưởng của ông, trường tiểu học Tong On ở Hải Phòng mà cha tôi đã làm hiệu trưởng và các thông tin khác liên quan đến ông. Thật may mắn là tất cả các thông tin này, tôi đều tìm thấy ở Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, trong đó có cả tên đăng ký đánh thuế vào những năm 1930 của cha tôi. Những tài liệu này chủ yếu nằm trong phông Phủ Thống sứ Bắc kì .

– Những tài liệu đó có ý nghĩa như thế nào đối với ông?

Những tài liệu đó rất quý đối với tôi. Trước đây, tôi chỉ nghe người thân nói về cha tôi, qua quá trình sưu tập này, tôi đã tìm được một số chứng cứ về những sự nghiệp cha tôi đã làm, và cũng chứng minh một số chuyện tôi biết mà không chính xác với sự thật lắm.

Tìm được những thông tin này, tôi rất cảm động. Vì cha tôi mất khi tôi còn nhỏ, đến bây giờ rất nhiều chuyện về cha tôi, tôi không nhớ được nhiều, cho nên các tài liệu này làm tôi nhớ lại và hiểu thêm cuộc đời cha tôi.

– Qua quá trình tìm kiếm tư liệu, ông đánh giá công tác phục vụ độc giả tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I như thế nào?

Tôi nhận thấy các anh chị làm việc ở Phòng Đọc rất nhiệt tình và phục vụ rất chuyên nghiệp. Mỗi khi tôi có vấn đề gì không hiểu, các anh chị đều giải thích rất rõ ràng.

Không chỉ vậy, trong thời gian tôi nghiên cứu tài liệu tại phòng Đọc, lãnh đạo Trung tâm cũng luôn quan tâm hỏi han xem tôi tìm được thông tin tôi cần không, có vướng mắc gì hay cần hỗ trợ gì thêm không.

Tài liệu đã được chỉnh lý sắp xếp khoa học và việc tra tìm tài liệu trên hệ thống mạng nội bộ tại phòng Đọc rất thuận tiện. Các thủ tục hành chính cũng nhanh gọn, không có vướng mắc gì.

Nói chung tôi rất hài lòng khi nghiên cứu tài liệu tại đây.

– Ông có dự kiến tiếp tục khai thác tài liệu tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I không?

Tôi định sang năm sẽ quay lại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I một lần nữa để rà soát thông tin và hoàn thành bản thảo cuốn truyện ký mà tôi ấp ủ.

– Xin trân trọng cảm ơn ông và chúc ông hoàn thành cuốn truyện ký về người cha của mình như ông mong muốn.!.

Ông Trần Gia Kỳ nghiên cứu tài liệu tại phòng Đọc Trung tâm Lưu trữ quốc gia I